Słowo “marketing” po raz pierwszy pojawiło się w słownikach w szesnastym wieku i odnosiło się do czynności kupowania i sprzedawania towarów na rynku. Nie wiadomo dokładnie, kiedy ludzkość zaczęła zajmować się marketingiem, jednak wiele wskazuje na to, że stało się to już w starożytności. W starożytnej Grecji i Rzymie już w roku 1500 p.n.e. towary były transportowane w amforach służących jako swego rodzaju opakowanie produktu. Amfory te miały różne kształty, zdobienia i oznaczenia pozwalające zidentyfikować pochodzenie produktu, jego jakość i autentyczność.
Przybycie statków z towarami oznajmiali portowi “krzykacze”, oznajmiając ludziom wokół o dobrach, które oferują. Krzykacze często występowali razem z muzykami, tworząc charakterystyczne dla danego duetu swoiste reklamy. W Pompejach odnaleziono na murach budynków datowane na już na 100 r. n.e. reklamy: kandydatów politycznych, sztuk teatralnych, zawodów sportowych i tawern.
Marketing i reklama w średniowieczu nie różniła się wielce od tej w starożytności, jednak do naszych czasów przetrwały niektóre marki i symbole usług, z których korzystali między innymi ówcześni fryzjerzy.
Gwałtowny rozwój marketingu przypada na rok 1450, wraz z wynalezieniem druku przez Gutenberga. Maszyny drukarskie pozwoliły masowo drukować ulotki i broszury, co poskutkowało pierwszymi szeroko zakrojonymi kampaniami promocyjnymi.
Niedługo potem gazety udostępniły swoje strony reklamodawcom. W Pensylvannia Gazette w latach 1730 można było natknąć się na oferty sprzedaży niewolników:
May 3, 1733. [Advertisement] There is to be sold a very likely Negro Woman aged about Thirty Years who has lived in this City, from her Childhood, and can wash and iron very well, cook Victuals, sew, spin on the Linen Wheel, milk Cows, and do all Sorts of House-work very well. She has a Boy of about Two Years old, which is to go with her. The Price as reasonable as you can agree. And also another very likely Boy aged about Six Years, who is Son of the above said Woman. He will be sold with his Mother, or by himself, as the Buyer pleases. Inquire of the Printer.
Początek XVIII wieku w Anglii to pojawienie się dużej ilości gazet codziennych. W 1836 roku paryski La Presse jako pierwszy dziennik umieścił na swoich stronach reklamy, co pozwoliło zmniejszyć cenę, zwiększyć zasięg gazety i w konsekwencji zwiększyć przychody ze sprzedaży. Wkrótce tą ścieżką podążyły wszystkie pozostałe tytuły.
W roku 1920, w momencie upowszechnienia się stacji radiowych nadających całodobowo zaczęły one również nadawać reklamy. W latach 40 XX wieku nadawano pierwsze reklamy telewizyjne, a już dziesięć lat później na szeroką skalę wykorzystywano telemarketing.
Działania marketingowe do końca XX wieku były w dużym stopniu niemierzalne. Jedynymi danymi, którymi dysponowali reklamodawcy były zazwyczaj nakłady gazet lub orientacyjna liczba słuchaczy i widzów. Marketing w mediach masowych był też drogi, a jedyną możliwością obniżenia kosztów oraz sprawdzenia skuteczności przeprowadzonej kampanii było wykupienie reklam w mediach o niższym zasięgu, jak magazyny tematyczne czy mniejsze stacje radiowe.
Samo mierzenie skuteczności również nastręczało wiele trudności. Prowadzenie kampanii marketingowych w danym okresie umożliwiało obserwowanie wzrostu sprzedaży później, jednak nie były to wnioski precyzyjne - wszak na sprzedaż może wpłynąć więcej czynników, jak moda czy koniunktura.
Największy ból głowy przysparzały marketerom kampanie wielokanałowe, dla których w praktyce niemożliwe było przypisanie zasług konkretnemu medium. Prowadząc kampanię zarówno w telewizji, jak i radiu i gazetach, reklamodawca obserwował tylko wzrost sprzedaży we wszystkich środkach przekazu bez możliwości rozróżnienia, za jaką część przychodów odpowiada dany kanał. Ta sytuacja utrzymywała się aż do początku XXI wieku, kiedy reklama internetowa umożliwiła bardzo dokładne mierzenie efektów kampanii przy pomocy narzędzi do analityki internetowej.
Źródła:
D. Twede, Commercial Amphoras: The Earliest Consumer Packages?, Journal of Macromarketing, Vol. 22 No. 1, 2002, str. 98-108
Gary Grossman, Rob Blumenstein, Sean P. Geary, Sell & Spin: A History of Advertising, 1999
William Andrews, At the Sign of the Barber’s Pole: A Study in Hirsute History, 1904, str. 11
S. Bennett, From Print To Social Media – The History Of Marketing, 2012,
La Presse, 15 grudnia 1836, str. 4,
Pensylvannia Gazette, Selections 1730-1743
